Trądzik pospolity

Trądzik pospolity jest jedną z najczęstszych chorób skóry, występuje w drugiej dekadzie życia u obu płci. Coraz częściej jednak obserwujemy rozwój zmian skórnych po 20-tym roku życia, z tendencją do ich przedłużania się nawet do czwartej, piątej dekady (mówimy wtedy o trądziku osób dorosłych). W okresie pokwitania dotyczy on 60 – 80 % chłopców i 30 – 50 % dziewcząt. W 85% przypadków jego przebieg jest łagodny – stanowi on wówczas jedynie niewielki defekt kosmetyczny; u 15 % chorych występują jego cięższe odmiany, których zejściem są szpecące blizny. Przewlekłe utrzymywanie tych nieestetycznych zmian chorobowych prowadzi często do powstawania stanów subdepresyjnych, zwłaszcza że dotyczy to ludzi młodych, którym zależy na wyglądzie zewnętrznym.

Etiopatogeneza trądzika pospolitego jest procesem złożonym, na który
składają się:

  • nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych
  • zwiększona produkcja łoju o nieprawidłowym składzie, zależna od stymulacji hormonów androgenowych
  • kolonizacja okolicy mieszka włosowego przez bakterie
  • czynniki dodatkowe, wśród których ważną pozycję zajmują: zaburzenia hormonalne (nadmiar androgenów endogennych lub egzogennych), substancje fizyczne oraz chemiczne (leki, kosmetyki, czynniki zawodowe).

Rozwój gruczołu łojowego i wydzielanie łoju skórnego pozostają pod kontrolą wielu hormonów, których wyraźną aktywność stwierdza się w okresie pokwitania.
Najważniejszą rolę przypisuje się androgenom, pod których wpływem dochodzi do zwiększenia wymiarów gruczołów łojowych i nadmiernej produkcji łoju.
Obecnie uważa się, że nadmierna skłonność do wytwarzania łoju i rogowacenia ujść mieszków włosowych uwarunkowana jest genetycznie.

Poza najczęściej występującym trądzikiem zwykłym, w którym oprócz zaskórników przeważają wykwity grudkowe i grudkowo-krostkowe, wyodrębnia się rozmaite odmiany kliniczne, różniące się nasileniem zmian i charakterem morfologicznym:

  • trądzik młodzieńczy – zmiany słabo nasilone, często ustępuje samoistnie
  • trądzik ropowiczy – obok zmian typowych tworzą się torbiele ropne, zejściem których są wciągnięte, nierówne, szpecące blizny
  • trądzik skupiony – głębokie nacieki i torbiele ropne, zlewające się; gojenie następuje poprzez nierówne i przerosłe blizny. Odmiana ta znacznie częściej występuje u mężczyzn. Obok miejsc typowych zajęte bywają również okolice pachowe, pachwinowe i pośladki.
  • trądzik odwrócony – zajęte są wyłącznie okolice nietypowe
  • trądzik bliznowcowy – w obrębie wykwitów trądzikowych tworzą się bliznowce
  • trądzik piorunujący – najcięższa postać trądzika
  • trądzik zawodowy wywoływany przez substancje drażniące, z którymi chorzy spotykają się w czasie wykonywania pracy zawodowej
  • trądzik kosmetyczny – wywoływać go mogą: pudry, róże, pomadki, brylantyny, a nawet niektóre detergenty
  • trądzik polekowy
  • trądzik samouszkadzający występujący głównie u młodych neuropatycznych dziewcząt, powstający na skutek zdrapywania wykwitów trądzikowych, co powoduje wystąpienie licznych nadżerek, przeczosów, a nawet blizn

Wybór postępowania leczniczego w trądziku pospolitym zależny jest od stanu klinicznego. Łagodny trądzik pospolity wymaga jedynie leczenia zewnętrznego przy pomocy: roztworów antybiotyków, tretinoiny, kwasu azelainowego lub nadtlenku benzoilu. W cięższych postaciach niezbędne jest zastosowanie również leczenia ogólnego: antybiotyków, sulfonamidów, preparatów antyandrogenowych. W cięższych krostkowych przypadkach trądzika konieczne jest czasem zastosowanie nawet kilku kursów terapii antybiotykowej.
W najcięższych przypadkach leczeniem z wyboru jest isotretinoina, (pochodna kwasu witaminy A), zwłaszcza w postaciach z tendencją do bliznowacenia. Leczenie isotretinoiną jest bardzo skuteczne i w 70 – 80 % doprowadza do całkowitego ustąpienia zmian trądzikowych, nawet tych najcięższych. Podaje się ściśle określoną dawkę leku, przeliczaną na kilogram masy ciała pacjenta. W trakcie leczenia, przed i po jego zakończeniu konieczne są regularne kontrole niektórych parametrów biochemicznych krwi (między innymi gospodarki lipidowej i funkcji wątrobowych). Leczenie isotretinoiną wymaga ścisłej współpracy lekarza i pacjenta.

Poniższe zdjęcia przedstawiają efekty przed i po leczeniu.

W leczeniu trądzika i zapobieganiu powstawaniu niepożądanych defektów skóry, jak i w ich likwidacji możemy zastosować ponadto: